D'iresch Konstitutioun steet datt "d'iresch Sprooch als Nationalsprooch ass déi éischt offiziell Sprooch" an "déi englesch Sprooch as als zweet offiziell Sprooch erkannt" ( Bunreacht na hÉireann , Artikel 8). Ma wat ass d'Wourecht? Iresch ass an enger Tätegssprooch. Trotz den beschten Ustrengungen vum Staat.
Déi iresch Sprooch
Iresch oder iresch an iresch ass Deel vun der gälischer Grupp an eng vun de nach ëmmer keltesch Sproochen an Europa.
Aner Iwwerreschter vum keltesche Patrimoine sinn Gaelic (Scots), Manx, Welsh, Cornish a Breize (an der Bretagne). Vun dësen Walisesch ass déi populärste, déi tatsächlech op enger Dag zu Dag benotzt gi sinn a wäitwäit Deel vun Wales.
Den alen Irish war d' lingua franca vun Irland op d'Zäit vun der anglo-normannescher Eruewerung, a koum an engem luesen Réckgang. Spéider ass d'Sprooch aktiv ënnerdréckt an Englesch ass d'Haaptleit vun der Kommunikatioun. Nëmme Remote-Communautéiten, haaptsächlech op der Westküst, hunn hiert Liewe gedauert. Dëst gouf spéider vun Wëssenschaftler dokumentéiert, déi mëndlech Traditioun ass an d'akademesch Welt geschafft. A nodeems d'Wëssenschaftler d'Wieder erliewt hunn, hunn d' Nationalisten gefollegt a maachen en Erhuelung vun der Mammesprooch Deel vun hirem Programm. Leider huet d'Lëtzebuergesch sou vill Dialekten entwéckelt, datt d'"Erhuelung" méi vun enger Rekonstruktioun war, e puer modernen Linguisten hunn och d'Neiegkeet genannt.
No der Onofhängegkeet krut d'iresche Staat iresch an der éischter Sprooch gemaach - virun allem de Valera war an der Spëtzt vun der Bewegung, an huet versicht, bal 800 Joer englesch kulturesch Influenzen ze rächen.
Besonnesch Gebidder waren als gaeltacht bezeechent ginn , an an engem falschen Versuch, d'iresch Sproochen Plantagen vun Entreativen aus dem Westen ze verdeelen, goufen am Osten etabléiert. Iresch gouf obligatoresch an all Schoulen an war fir déi grouss Majoritéit vun de Studenten déi éischt Friemsprooch, déi se geléiert hunn. Bis all Dag mussen all Schoulkanner an Irland iresch an englesch léieren, duerno schaffe se op "friem Sproochen".
Reality
Tatsächlech entweder Irish oder (a manner héich) Englesch ass eng Friemsprooch fir déi meescht Studenten. Nëmme an de gaeltacht Gebidder Lëtzebuerger kann eigentlech d'Mammesprooch sinn, fir déi grouss Majoritéit vun den Irishen ass et Englesch. De iresche Staat huet sech awer verstanen, all eenzel Stéck offiziell Schrëft an Englesch an Iersk ze versuergen. Dëst ass eng Millioun Euro-Industrie an profitéiert haaptsächlech Iwwersetzer a Printers - Iresch Versionen vun Dokumenter tendéiere souguer Staub esouguer an de gaeltacht Gebidder ze sammelen.
D'Statistike ënnerscheeden awer d'Realitéit vum iresche Lëtzebuerger dréit sech fir seng Ënnerstëtzer an lauschterbar fir Kritiker ze lauschteren - et gëtt geschat datt Millioune vu iresche "Kennt" vun Iersk hunn, awer nëmmen erheblech manner wéi een Prozent se all Dag benotzt! Fir den Touristesch all dat wier irrelevant - datt Dir sécher sidd, datt Dir net déi sproochlech "Éischt Sprooch" vun Irland muss verstinn oder verstoen, e puer essentiel Wierder vum iresche wëllen.